lunes, 25 de marzo de 2019

Atopados os petroglifos da Picaraña, Ponteareas.

Comezar esta entrada dicindo, que o posible re-descubrimento destes petroglifos, foi algo totalmente casual, pois fai anos no pasado, si tentara buscalos e non atopara nada, pero desta vez parece que a simple sorte estivo comigo, pero quen o intenta e non desespera, sempre terá súa recompensa.

No libro de Mariano Piñeiro Groba e Claudio González Pérez, Historia de Puenteareas publicado no ano 1983, pero que ten estudos do primeiro, antigo párroco da parroquia de Angoares, de inicios do século XX, fala que na Picaraña cando menos antes de seus escritos, existían petroglifos. Escribiu que o último que sabia deles, e que seu estado era moi gastados, polo que nin el mesmo foi capaz de voltar atopalos.

O que máis me chamou a atención, e que se atopen en pedras situadas no propio merendeiro de Chan das Carballas, o máis coñecido e transitado. Non sei se mirei eu esas dúas pedras,ou elas a min, o certo é que foi casual que fora xustamente a primeira a ollar por ollar e rapidamente identificara case a primeira tres coviñas.

Nesta primeira pedra, esas tres coviñas son moi claras e definidas, logo pode ser que existan outras menos marcadas, pois a pedra atopase moi gastada.
Na outra pedra, inda máis gastada e erosionada, foi onde me chamou despois da primeira para ir ollala, o que non contaba e que semella polo menos ter unha dezaseis coviñas moi gastadas sobre a superficie da laxe granítica, e ate algunhas que puideron estar unidas por canles. A pedra ten unha orientación cara o oeste, polo que na caída do sol, pódese ver a perfección marcados os surcos.
Inda e moi cedo para sacar conclusións, pero semellan moi antigos e estar vinculados a rituais a caída do sol, recordando que a Picaraña e un monte moi místico e espiritual, así como enerxético. Súa romaría cristianizada, pero sen ter ningún santo atribuído, inda se fai o 1 de maio, día propio da festividade celta do Beltaine, onde se subía os montes para festexar a chegada do verán.
Por último antes de mostrar o vídeo resumo, dicir que nas outras pedras dos redores, en principios non atopouse nada, pero todas, incluídas a das coviñas, atópanse en estado erosionado, gastadas e afectadas en pequena medida por cantaría tradicional antiga, pois recordar que atopanse entre dous castros e un posterior castelo.

Cantos Castelos quedan en pé na provincia de Pontevedra?

Torre do homenaxe do Castelo de Soutomaior, baluarte do famoso Pedro Madruga. No seu tempo din que foi a torre máis alta da terra galaica

Os castelos ou fortalezas, foron o símbolo dun tempo da nosa historia convulso, violento e de clases, o estandarte da clase aristócrata ante o pobo non privilexiado, e inestabilidade política e relixiosa. En resumo, falar de castelos e falar de medievo, guerra e poder.
A simple vista, un castelo polo xeral non deixa de ser un recinto fortificado nun lugar de difícil acceso, controlador e vixiador dun terreo amplo, o cal estaba guarnecido. Pero a historia fixo deles muito máis, eran lugares onde se cobraban impostos, onde se forxaban armas e comercializaba, onde seus moradores viviron historias de amor, enganos, asedios, revoltas, traizóns...
Os galegos medievais, en algúns pareceres non eran tan diferentes de nos, as guerras do minifundismo e marcos, ven de lonxe, e por esta causa que nosa terra era a que maior densidade de castelos tiña da Península, e posiblemente da Europa. No violento século XV, as loitas feudais internas galegas, fixo que se construirán mesmo castelos practicamente o lado doutros, como o caso do Castelo de Soutomaior e o do Monte da Peneda, ou o do Sobroso coa Fortaleza da Picaraña, pero onde fican todos eses castelos desaparecidos?
Tal vez a primeira grande ola de destrución de castelos galegos, foron as Revoltas Irmandiñas do século XV, onde o pobo e baixa nobreza galega sublevouse a alta aristocracia e clero, e destruíu parcial e totalmente, case a totalidade de castelos da provincia. Pouco despois, coa “toma e doma do reino da Galiza”, os reis católicos fixeron pola forza abandonar e demoler en algúns casos, todos aqueles castelos que non foran os principais controladores dun territorio e tiveran un numero mínimo de vasalos.
Así remataba o medievo, e chegaba o tempo dos pazos, a nova clase emerxente, a burguesía, comezou a vivir en cómodos pazos, cousa copiou a nobreza, polo que os castelos superviventes foron paulatinamente abandoados, e ate algúns como a Torre de Tebra, convertidos en pazo. Outros, caso dos fronteirizos ou vixiadores da mar, foron reformados e transformados en fortalezas modernas, por exemplo, As Covas de Dona Urraca en Salvaterra de Miño, que controlaba a fronteira con Portugal.
Os últimos castelos medievais esquecidos, chegaron o século XX practicamente todos en ruínas, outros xa espoliadas súas pedras para novas contraccións nos seus redores, e doutros só quedaban lendas de “mouros”, como se foran soños que nunca existiran. Dicir que algúns, como o caso do Castelo de Cira en Silleda, se atopan en ruínas dentro de terreos privados, polo cal nin se poden visitar, esta é unha realidade que se ten moi calada.

Nesta lista, citase aqueles castelos e fortalezas que chegan en pe, ou parcialmente, en diferentes tipos de estado, sumando uns quince. Pero cada un garda unha historia diferente, vixiadores contra os vikingos, luitas contra o moro Almanzor, cañonazos contra os franceses ou testemuñas da maior revolta popular do seu tempo, os irmandiños.
Castelo de Cira, Silleda (Medieval)
Castelo da Lanzada, Sanxenxo (Medieval)
Castelo das Covas de Dona Urraca, Salvaterra (Medieval/Moderno)
Castelo da Santa Cruz, A Guarda (Moderno)
Castelo de Soutomaior, Soutomaior (Medieval)
Castelo do Sobroso, Mondariz (Medieval)
Castelo de San Sebastián, Vigo (Moderno)
Fortaleza do Monte do Castro, Vigo (Moderno)
Fortaleza de San Lourenzo de Goián, Tomiño (Moderno)
Monterral, Baiona (Medieval/Moderno)
Torre de Fornelos, Crecente (Medieval)
Torre de Guimarei, A Estrada (Medieval)
Torre de San Adurniño, Cambados (Medieval)
Torre de Tebra, Tomiño (Medieval/Moderna)
Torres do Oeste, Catoira (Medieval)
Publicado para Comarcas na Rede o 12 de marzo do 2019

jueves, 7 de marzo de 2019

Resumo de Entroidos 2019

Ribadetea quere recuperar as súas «Perriñas» tradicionais do Entroido

De seguro, grande parte das persoas maiores de trinta anos desta parroquia e das dos redores, recorda de neno saír as “perriñas” no entroido, pero o certo é que dende fai muitos anos, as “perriñas” desapareceron das rúas e camiños de Ribadetea. Jhonathan Zúñiga e Alex Álvarez, coa colaboración da AA.VV San Xurxo de Ribadetea, decidiron este ano facer unha pequena saída no domingo de entroido vestidos coa tradicional roupa vella de perriña e percorrer parte da aldea.
“A vestimenta tradicional da perriña consistía en por roupa vella, normalmente de persoas maiores recordando o auxe desta tradición fai muitas décadas atrás, cubrir a identidade cunha máscara, millor se é feita por un mesmo a antiga usanza, ou cando menos tapar o rostro cun pano da cabeza, e como non levar a “vara”, para aqueles que quixeran levantar as máscaras”, comenta Jhonathan Zúñiga.
O rito era similar o truco-trato, íase polas casas en grupo e pedíase “perriñaa, perriñaa”, e os que daban moedas ou de beber e comer, mostrábaselle a identidade, se estes sen dar nada tentaban quitarcha a máscara ou pano dábaselle coa vara. En tempos do franquismo, pola falta de moedas soia darse un ovo, pero o final sempre era o mesmo obxectivo, co xuntado facer unha “merendola” ou pequeno banquete colectivo. Nesta tradición saian saír nenos e rapaces, inda que no pasado tamén os acompañaban adultos igualmente vestidos.
En canto a súa antigüidade desta tradición, “recordar que perriña ven de “perra”, os antigos céntimos das pesetas, que circularon do século XIX os anos corenta”. A día de hoxe inda queda muita xente maior de entre 75 e 85 anos con boa memoria que viviron a festividade na súa esencia máis pura, polo que estase a tempo de recuperar, ate din que os máis enxeñosos facían súas máscaras con osos de animais.
“Para o ano que ben, esperamos traballar máis noso entroido popular e facer unha saída maior, para recuperar e por en valor esta tradición tan nosa que ven directa de nosos avós”, argumenta Jhonathan Zúñiga e engade, “pois non há nada máis tradicional no entroido galego que por unha máscara e roupas vellas, e por un día ser outro, desfrutando do día e da compañía da túa comunidade en complicidade”
Publicado para Comarcas na Rede:

domingo, 3 de marzo de 2019