sábado, 26 de noviembre de 2016

Visita os petroglifos do Charco, Padróns, Ponteareas

Visita a unha das estacións  de arte rupestre prehistórica menos coñecidas do concello, os petróglifos do Charco, Padróns.

Estes atópanse nunha area, coñecida a día de hoxe como Monte Aberto, a cal e muita máis ampla no campo de restos arqueolóxicos prehistóricos. Antigamente era coñecida como “Alto da Arca”, o que xa nos é un indicador da existenza de monumentos funerarios prehistóricos, máis concretamente mámoas ou antas. E unha zona elevada en forma de lomba sobre o val directo do río Tea, facendo de escalón cara os montes máis altos da Serra do Galleiro, e cortado pola cara sur polo río Mouróns e pola norte polo río Maceira, ambos vertentes no Tea.

Xusto na parte alta e máis oriental da lomba, sobre o val do Tea e barrio de Chan da Gándara en Padróns, apareceron fai pouco polas obras dunhas granxas as cistas funerarias que daban nome o “Alto da Arca”. Tratase de tres cistas, e monumentos funerarios do último período do megalítismo galaico máis sinxelas que as tradicionais antas anteriores. Xusto a elas apareceron restos de culto nos seus redores como unha estela funeraria e signos dun asentamento, que como as cistas parece corresponder o Bronce inicial, e dicir xa dentro do período  calcolítico dos metais.
Pero este non sería o único asentamento descuberto na zona, pois posiblemente algo anterior, no lugar máis o norte do Miñoto (Ribadetea), tamén apareceron restos cerámicos dun asentamento habitacional o ar libre. Deste modo, e coas clara probas de que unha comunidade do Neolítico habitaba estas terras, aparecen restos de súa arte rupestre en forma de petróglifos nos redores, tal vez os máis simbólicos e millor conservados o norte do asentamento e necrópole antes mencionada do Alto da Arca, os petróglifos do Monte Aberto ou Padróns. O este do asentamento do Miñoto, tamén aparece un petróglifo moi gastado nunha pedra cunha forma amorfa, que súas poucas marcas conservadas deixa descifrar, coñecido co nome petróglifo do Monte Aberto, o que eu chamo Monte Aberto II.

Traballo anterior feito nos petroglifos do Monte Aberto 

Pois ben, o norte do asentamento do Miñoto, e onde aparecen os petróglifos do Charco. Dicir que seu entorno esta totalmente tapado pola vexetación, de toxos e xestas maioritariamente, os cales tapan unha importante superficie do Monte Aberto, baixo a cal há unha importante cantidade de laxas e pedras graníticas, nas cales se pode apreciar restos dunha importante cantería no pasado, así como grandes cazoletas de orixe descoñecido, as cales algunhas por súas alteracións e situación, non semellan de total orixe natural.

Este xacemento do Charco, esta dividida en tres estación de pedras diferenciadas onde aparecen os restos rupestres, Chanco I, Charco II e Charco III. Dicir que son pedras graníticas de pequeno e medio tamaño, con superficie alterada. As talladuras foron feitas adaptándose a estas superficies baltolíticas.
No Charco I (GA 36042042) podemos ver un conxunto de pedras xuntas, onde aparecen catro petróglifos, correspondentes a tipoloxía clásica do val do Tea e litoral atlántico dos círculos concéntricos, sendo algúns claros ata a terceira liña. Todos aparecer no centro con unha coviña e ou surco de arranque. Dicir que aparece un intermedio nunha pedra pequena con restos doutro círculo que no catalogo de patrimonio non se contempla.



O petróglifo da pedra co nome Charco II (GA 360420103) non a puiden atopar, pois a vexetación, en forma de musgo cubrían en gran parte as pedras. Pero tamén podemos ver na ficha de patrimonio que se trata do resto de outro círculo concéntrico claro. Tamén apreciase que arranca dunha coviña ou surco central.

O Charco III (GA 360420104), este tal vez e o que máis me chamou a atención, pois tratase dun circulo, duns 20 cm de diámetro, o cal no seu interior se ven claramente tres coviñas maiores e outras tantas de menor tamaño. Fora do círculo aparecen liñas circulares e algunha coviña. O que sorprendeu, e que ten un petróglifo case xemelgo nos recentes atopados no lugar da Carreira, na parroquia de Pías, o outro lado do Tea, os cales son da mesma tipoloxía de círculos concéntricos e coviñas.


Por último, dicir que de forma fortuíta me atopei noutra pedra un novo petróglifo, o cal podemos chamar Charco IV. Tratase de dous claros círculos, en forma concéntrica os cales o contrario que o resto dos atopados, non ten coviña ou surco no centro. Máis abaixo pode ter restos dun terceiro circulo. 



Para rematar este pequeno recordatorio xeral, futuros estudos falaremos da areas xeral do Monte Aberto, a cal todo parece que nos da premisas que habitou unha comunidade no Neolítico, ata o bronce que parece marcar o paso, de comunidades máis primitivas que habitaban nas lombas da Serra do Galleiro, onde aparecen restos como mámoas ou asentamentos, seguramente cunha economía máis vinculada a caza e gandería, a baixar pouco a pouco o val do Tea tras un solo máis profundos para o desenrolo da agricultura.
Dita comunidade, vendo a gran semellanza e mesma tipoloxía, do conxunto de petróglifos do Monte Aberto e A Carreira, en Pías, puido cruzar o Tea e ter un habita a ambas ribeiras, ou pola contra, ser dúas comunidades emparentadas.
Vídeo resumo no lugar.

Lugar e restos no Monte Aberto, Ribadetea-Padróns


sábado, 19 de noviembre de 2016

A pisada guerreira na Louriña

Un dos segredos maior gardados do Val da Louriña, e súa riqueza lendaria e épica que garda do seu pasado remoto, tanto que chega a época dos castros e a loita dos galaicos contra os romanos fai uns 2000 anos.
Poucos lugares da terra galaica, que saibamos, poden presumir de tanta riqueza de historias e mitos deste período, polo que persoalmente, como autor deste texto, non entendo que se de máis valor o traído de fora en festas da zona, onde se recrean feitos ficticios de persoaxes de lugares lonxanos, en vez de valorar o noso, algo por desgraza moi típico no pobo galego.
Con isto non quero desprestixiar a ninguén nin a nada, e sabido que todos os eventos levan un gran esforzo persoal e desgaste, pero si, para enriquecernos máis con nosa historia e pasado, recorden estas lendas e historias das nosas terras, que ata contan o orixe do nome dos pobos onde vivimos.
Podemos recordar así dúas lendas das terras da Louriña, a primeira ambientada no século IV a.C, en pleno auxe da etapa castrexa ou dos castros antes da chegada dos romanos, da cal se gardan importantes fragmentos no Archivo Diocesano da Catedral de Tui, que nos fala do orixe do nome do O Porriño, toda unha reliquia.
O redor do ano 377 antes de Cristo, un labrego que vivía xunto as augas do río Louro e asasinado xunto súa familia polo rei dos Grovios (Tribo con capital na zona de Tui) chamado Trota “o Ilustre”, o parecer por motivos de queixas ante os impostos deste.
Entón os poboadores se alzan en armas e marchan contra o rei Trota cuns 100 guerreiros, os cales se unen outros 400 bracarenses (da tribo belicosa dos Brácaros, que asentábanse na zona da actual Braga) todos as ordes do xoven guerreiro Ghovari, o cal vence os tudenses matando a Trota e súa familia en vinganza, gañándose un gran respecto das tribos dos seus redores. Logo instala súa nova capital como caudillo dos Grovios en “A Quinta”, na parroquia de Pontellas.
O nome de O Porriño descende do sobrenome que se ganou o novo caudillo, o cal chamaron “O Pueril”, pois só contaba con 17 anos cando venceu a Trota, sendo así o orixe do nome de O Porriño e súas terras.
A segunda que imos relatar, nos fala duns Asterix e Obelix anónimos, pero coa diferenza de que estes non resistían nunha pequena aldea gala os romanos, senón nas propias terras do Val do Louro. Segundo esta lenda, nos contan que eses antepasados nosos foron a última tribo en ser sometidas os romanos, os cales tiveron que pactar o non conseguir vencelos.
Se di que alí chegou o redor do ano 70 d.C o xeneral romano Vespiano e súas tropas. Os Grovios que habitaban as ribeiras do Louriña conseguen resistir 7 meses, pero logo chega a lexión XI Legio Ave Fénix que cambia a balanza. Finalmente no ano 72 os Grovios porriñenses deciden pactar e renderse abríndolle as portas a Roma, sendo o último pobo galaico en facelo. O trato beneficiou tanto a eles como a Roma, facéndose socios comerciais e non sometidos.
Para rematar esta Memoria da Terra, agora que recordamos isto dos nosos antepasados, e recoñecendo o gran traballo que se realiza en algúns eventos e festas da zona, porque non meter pouco a pouco parte do noso legado galaico, como o exemplo destas dúas historias, para dalas a coñecer e por en valor noso riquisimo pasado. O traballo máis dificil tal vez xa esta feito, agora só falta recordar o que fumos.
Publicado para: